Home Intro Bio Disco Zoeken Links Menu NL nl fr de uk

Herbert Howells organ music (Vol.2)

Werken Componist Orgel

Deze cd bevat de volgende werken:

 

De eerste bundel met Three Psalm-Preludes werd geschreven in de periode 1915/16 en uitgegeven in 1921. Er is hier geen sprake van psalmmelodiebwerkingen maar van vrije impressies op basis van onberijmde psalmenteksten.
De tweede Psalm-Prelude is een lieflijke beschouwing over psalm 37:11 "maar de ootmoedigen beërven het land en verlustigen zich in grote vrede". In de derde Psalm-Prelude van deze bundel geven repeterende noten gestalte aan pslam 23;4 "Zelfs al ga ik door een dal van diepe duisternis, ik vrees geen kwaad, want Gij zijt bij mij; uw stok en uw staf, die vertroosten mij". De struktuur van dit stuk is zoals we vaan zien bij Howells: een langzame opbouw naar een climax en vervolgens een decrescendo naar een verstild slot.

De tweede bundel met Three Psalm-Preludes ontstond in de jaren 1938/39. De basis van deze Psalm-Preludes zijn ook weer onberijmde psalmteksten.
De eerste psalm-Prelude werd gebaseerd op psalm 130:1 en heeft als subtitle 'De profundis clamavi ad te, Domine'. De keus voor deze psalmtekst zal ongetwijfeld in verband hebben gestaan met het verlies van Howells' enige zoon, die in 1935 overleed ten gevolge van een hersenvliesontsteking. Dit tragische verlies leidde uiteindelijk tot de compositie van Howells' meesterwerk: Hymnus Paradisi (1938), een groot werk voor twee solostemmen, koor en orkest.
De dramatische geladenheid van deze Psalm-prelude komt tot uiting in een verfijnde harmonische en ritmische expressie. Vol impressionistisch raffinement is de tweede Psalm-Prelude die werd geinspireerd door psalm 139:12 "zelfs de duisternis verbergt niet voor U, maar de nacht licht als de dag, de duisternis is als het licht".
De derde psalm-Prelude uit deze bundel is een uitbundige jubelzang uitgaande van psalm 33:3 "Zingt Hem een nieuw lied, speelt schoon op de snaren onder geschal".

De Siciliano for a High ceremony werd speciaal geschreven ter gelegenheid van de huwelijksbevestiging tussen Jane Mcneil en de Earl of Dalkeith die plaats vond in St. Giles' Cathedral te Edinbrugh op 10 januari 1953. De sfeer van dit werk is eerder ingetogen en weemoedig dan vrolijk. Verder draagt het alle kenmerken van Howells gerijpte stijl: geraffineerde harmonieën en een vloeiende ritmiek.

De Partita werd gecomponeerd in 1971 en opgedragen aan Edward Heath ter gelegenheid van diens verkiezing tot Prime Minister van Engeland. De eerste uitvoering werd gegeven in bijzijn van Heath op 23 februari 1982 in de Royal Festival Hall te Londen door John Birch. De Partita is het meest omvangrijke orgelwerk sinds de Sonata uit 1933.
Het is een vrij orgelwerk bestaande uit vijf delen: Intrata, Interlude, Scherzo and Epilogue, Sarabande, Finale and Retrospect.
Het is opvallend dat de schrijfwijze van de bijna 80-jarige componist nog niets aan vitaliteit heeft ingeboet, integendeel, het werk getuigt nog van jeugdige frisheid en kracht. Een aantal vernieuwingen in schrijfwijze, reeds begonnen bij de 4e Rhapsody, zetten zich voort in de Partita: de uitdunning van het aantal stemmen, de verscherping van de dissonanten, de zeer onrustige ritmiek en een veelvuldige wisseling van tonaal centrum.
Howells baseerde de Partita op een ladder die de voor hem favoriete intervallen bevatten zoals de kleine en grote terts, overmatige kwart en de kleine en grote septiem.

De Intrata begint sterk declamatorisch en wordt verder gekarakteriseerd door scherpe ritmes, accentverschuivingen en, voor wat we van Howells gewend zijn, harde dissonanten. Sterke en zachtere passages wisselen elkaar af en dragen verder bij tot het grillige en hier en daar bijna agressieve karakter van dit deel.

Het tweede deel, Interlude, is, in kontrast met de Intrata, langzaam en naar binnen gekeerd. Een eenstemmig voorgedragen melodie wordt vervolgens, sober ondersteund met melodische en ritmische wijzigingen herhaald. Een coda in etherische tinten boven een orgelpunt op groot C besluit dit deel.

In het Scherzo and Epilogue wordt, ondersteund door een enkele pedaalnoot in unisono oktaven het materiaal geëxposeerd dat in het verdere verloop van dit stuk wordt ontwikkeld. De agitato beweging en de oktaven van het begin brengen een kille sfeer teweeg die later nog wordt verstrekt door enkele snijdende dissonanten. Via een éénstemmig koppelmotief wordt de overgang gemaakt naar de Epilogue. De kilte en gedesillusioneerdheid van het Scherzo maken plaats voor een nostalgische sfeer. Deze wordt teweeg gebracht door kleurrijke akkoorden die dienen als begeleiding voor een in het pedaal gespeelde melodie die nog reminiscenties heeft aan de thematiek van het Interlude.

De Sarabande draagt als subtitel 'for the 12th day of any October' en is een eerbetoon aan Vaughan Williams die op 12 oktober 1972 honderd jaar geleden werd geboren. Howells verklaarde dat alles wat hij in dit jaar zou componeren in zekere mate verbonden zou zijn met Vaughan Williams. De Sarabande is een statige dans vol ingekeerdheid en melancholie. Ronduit schitterend is de modulatie aan het slot naar E groot.

In de Finale and retrospect keert de luisteraar weer terug in de werkelijkheid. Stormachtige oktaven en ingewikkelde contrapuntiek doen ons onmiddellijk terug denken aan het eerste deel. Enkele rustige passages vormen de overgang naar de Retrospect met daarin een citaat van het slot van de Intrata. Zeer verrassend is het slot: een groot septiemakkoord op C. Nog niet eerder gebruikte Howells dit akkoord om een orgelwerk te besluiten.

LIJST VAN ORGELWERKEN

Uitgegeven door Novello:
Organ Sonata in C minor (1911)
Three Psalm-Preludes Set 1 op.32 (1915/16)
Two Slow Airs for Organ (1928/87)
Sonata for Organ (1933)
Three Psalm-Preludes Set 2 (1938/39)
Six pieces for Organ (1940/45)
Siciliano for a High Ceremony 91952)
Prelude De Profundis (1958)
Rhapsody no.4 Bene Psallite in Vociferatione (1958)
Two Pieces (1959)
Partita (1972)
Three Pieces for Organ
Six Short Pieces for Organ

Uitgegeven door Stainer & Bell:
Three Rhapsodies for Organ op.17 (1915/18)

Uitgegeven door Banks Music Ltd.:
Epilogue (1974) from The Hovingham Sketches


top © 2005 Tjeerd van der Ploeg, organist laatste wijziging 09-01-2010 sitedesign PARVIS